Աստղագետների միջազգային խումբը հայտնաբերել է երբևէ հայտնաբերված ամենահեռավոր և ամենահին սև խոռոչը: Այն գտնվում է CAPERS-LRD-z9 գալակտիկայում, որը ձևավորվել է Մեծ պայթյունից ընդամենը 500 միլիոն տարի անց: Սա համապատասխանում է տիեզերքի տարիքին, որը կազմում է նրա ներկայիս տարիքի՝ մոտ 13.3 միլիարդ տարի առաջվա ընդամենը 3%-ը: Աշխատանքը հրապարակվել է The Astrophysical Journal Letters (AJL) ամսագրում:
CAPERS-LRD-z9 գալակտիկան հայտնաբերվել է Ջեյմս Ուեբի աստղադիտակի միջոցով՝ CAPERS ծրագրի շրջանակներում, որը կենտրոնացած է աստղային համակարգերի ձևավորման ամենավաղ փուլերի ուսումնասիրության վրա: Սկզբում օբյեկտը ուշադրություն էր գրավում որպես պայծառ և անսովոր կարմիր կետ, որը, պարզվեց, գալակտիկաների նոր դասի ներկայացուցիչ է՝ այսպես կոչված «փոքր կարմիր կետեր»: Այս կոմպակտ օբյեկտները դիտվում են միայն տիեզերքի գոյության առաջին 1.5 միլիարդ տարիների ընթացքում և առանձնանում են բարձր պայծառությամբ՝ աստղերի փոքր թվով:
Նման պայծառության հնարավոր աղբյուրներից մեկը ակտիվ միջուկն է՝ սև խոռոչը, որը կլանում է շրջապատող նյութը և արտանետում հսկայական քանակությամբ էներգիա: Հաշվարկների համաձայն՝ CAPERS-LRD-z9-ի սև խոռոչի զանգվածը կարող է հասնել 300 միլիոն արեգակնային զանգվածի, որը կազմում է իր գալակտիկայի ամբողջ աստղային զանգվածի մինչև կեսը: Սա այս օբյեկտը դարձնում է եզակի մյուս հայտնի գերզանգվածային սև խոռոչների շարքում։
Բացի այդ, գիտնականները ենթադրում են, որ գալակտիկայի կարմիր երանգը կարող է կապված լինել սև խոռոչը շրջապատող խիտ գազի ամպի հետ: Դրա միջով անցնելիս լույսը տեղաշարժվում է դեպի կարմիր ալիքի երկարությունները։
Վաղ տիեզերքում նման զանգվածային սև խոռոչի դիտարկումը կասկածի տակ է դնում դրանց աճի և ծագման տեմպի վերաբերյալ առկա տեսությունները: Հետազոտողները չեն բացառում, որ նման օբյեկտները կարող էին ձևավորվել շատ ավելի արագ, քան նախկինում կարծում էին, կամ սկզբում հայտնվել են ավելի մեծ զանգվածով։
Ապագայում աստղագետները պլանավորում են ավելի մանրամասն տվյալներ ստանալ CAPERS-LRD-z9-ի վերաբերյալ՝ օգտագործելով Ջեյմս Ուեբի աստղադիտակը: Սա մեզ թույլ կտա ավելի լավ հասկանալ, թե ինչ դեր են խաղացել սև խոռոչները առաջին գալակտիկաների ձևավորման գործում և ինչպես է զարգացել վաղ տիեզերքի կառուցվածքը։
