Այսօր նպաստավոր պայմաններ են ստեղծվել Հայաստանի տնտեսության զարգացման համար, եւ այն ոչ միայն պահպանվում է, այլեւ բարելավվում։ Այս մասին Եվրասիական փորձագիտական ակումբի տասներորդ հոբելյանական նիստի «Հայաստանը ԵԱՏՄ-ում. իրողություններ եւ Եվրասիական տնտեսական ինտեգրման հեռանկարներ» թեմայով համաժողովում ասել է տնտեսագետ, «Այլընտրանք» հետազոտական կենտրոնի ղեկավար, Եվրասիական փորձագիտական ակումբի անդամ Թաթուլ Մանասերյանը։
Դինամիկ փոփոխվող աշխարհում գրեթե բոլոր երկրները փորձում են իրականացնել իրենց զարգացման ծրագրերն այն երկրների հետ միասին, ովքեր ունեն ընդհանուր շահեր և նպատակներ ինչպես տարածաշրջանում, այնպես էլ համաշխարհային տնտեսության մեջ։ Հայաստանի համար տնտեսական կարևոր ձևաչափի ինտեգրումը Եվրասիական միությունն է՝ միավորելով Հայաստանը, Բելառուսը, Ղազախստանը, Ղրղզստանը և Ռուսաստանը, որն ակտիվորեն զարգանում է արդեն 10 տարի։ Տնտեսական ինտեգրումը թույլ է տվել այս տարածաշրջանային կազմակերպությանը առաջատար դիրք զբաղեցնել համաշխարհային մասշտաբով նավթի և գազի արդյունահանման և գյուղատնտեսության ոլորտում, ասել է նա:
«Ընդլայնված Եվրասիական գործընկերություն» նախագծով ԵԱՏՄ-ն կարևոր հայտ է ներկայացրել համաշխարհային տնտեսական գործընթացներում։ Այնուամենայնիվ, ինտեգրացիոն գործընթացները բախվում են որոշակի խոչընդոտների։ Դրանցից ամենակարեւորը արեւմտյան պատժամիջոցներն են, որոնք որոշակի խնդիրներ են առաջացնում ոչ միայն Ռուսաստանի, այլեւ ողջ ԵԱՏՄ-ի համար։ Մասնավորապես սա կարող է մեծապես ազդել Հայաստանի վրա, որը 2024թ․ նախագահում է ԵԱՏՄ-ում և սահմանել է առաջնահերթ խնդիրներ՝ ապահովել էներգետիկ կայունությունը, ներառյալ էլեկտրաէներգիայի և գազի ընդհանուր շուկաների ստեղծումը։ Երկրի համար կարևոր է նաև «Աշխարհի խաչմերուկ» նախագիծը, որը կօգնի Հայաստանին դառնալ տարածաշրջանի լոգիստիկ կենտրոն։ Նախատեսվում է նաեւ իրականացնել ներմուծման փոխարինման ռազմավարությունը ԵԱՏՄ-ում, ուստի կարևոր է պարզել, թե այսօր Հայաստանից արտահանվող որ ապրանքներն են առավել մեծ պահանջարկ վայելում և ինչպես օրինակ, կազդեն տնտեսական աճի վրա ԵԱՏՄ ազատ առևտրի գոտու ստեղծման պայմանագրերը Իրանի, Սերբիայի, Սինգապուրի և Վիետնամի հետ՝ երբ միտում կա ընդլայնելու համագործակցության աշխարհագրությունը»,- ընդգծել է նա։
Մանասերյանի խոսքով՝ կազմակերպությունում 10 տարվա մասնակցության ընթացիկ արդյունքները գնահատելու համար անհրաժեշտ է հաշվի առնել, որ Հայաստանի համար ԵԱՏՄ-ն անվիճելի առաջատարն է Հայաստանի առևտրային գործընկերների շարքում։ Միայն 2023 թվականին Հայաստանի և ԵԱՏՄ երկրների միջև ապրանքաշրջանառությունն աճել է 43%-ով և բացարձակ արտահայտությամբ կազմել է $7 մլրդ 615 մլն ԱՄՆ դոլար։ Համաձայն իշխող «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության պատգամավոր, ՀՀ ԱԺ Տարածաշրջանային և Եվրասիական ինտեգրման հարցերի մշտական հանձնաժողովի փոխնախագահ Վ.Հակոբյանի՝ «ԵԱՏՄ-ին անդամակցությունն այս պահին այլընտրանք չունի Հայաստանի համար․ այն թույլ տվեց մեզ հասնել մեծ հաջողությունների»։«ԵԱՏՄ-ին անդամակցությունը Հայաստանի համար դրական ազդեցություն ունի։ Հայաստանը, որպես ԵԱՏՄ անդամ, վերջին մի քանի տարիների ընթացքում հասավ տնտեսական մեծ հաջողությունների։ Մասնավորապես, ԵԱՏՄ-ին Հայաստանի անդամակցության շնորհիվ հնարավոր դարձավ հաղթահարել 2013-2022թթ. ներքին տնտեսական լճացումը և ավելի քան 10 անգամ ավելացնել ԵԱՏՄ երկրների հետ արտաքին առևտրի ծավալները։ Ինչպես վկայում են Եվրասիական Տնտեսական հանձնաժողովի ԵԱՏՄ վիճակագրական տարեգրքի 2023թ. տվյալները, Հայաստանի տնտեսության աճն ամենաբարձրն է եղել 2022թ․ վերջին՝ Եվրասիական տնտեսական միության (ԵԱՏՄ) երկրների շարքում։ Միայն 2022 թ․ Հայաստանը գրանցել է 12,6 տոկոս աճ, իսկ 2023 թվականին՝ 9,4 տոկոս»,- թվարկել է նա։
Թաթուլ Մանասերյանը հիշեցրել է, որ Ռուսաստանը եւ Հայաստանը սերտորեն համագործակցում են բոլոր ոլորտներում։ Հատկապես Հայաստանի համար ռուսական գործոնը վճռական նշանակություն ունի։
«Հայաստանի եւ Ռուսաստանի տնտեսությունը մեկ ընդհանուր մեխանիզմ է, ուստի տնտեսական հաջողությունները Ռուսաստանում ուղիղ ազդում են Հայաստանի, նրա տնետսության զարգացման վրա եւ հակառակը։ Անգամ այսօր Հայաստանի տնտեսության աճը պայմանավորված է Ռուսաստանի դեմ Արեւմուտքի պատժամիջոցներով, որովհետեւ Հայաստանը, դրանց տակ չգտնվելով, փաստացի խուսափում է դրանցից, մեծ հաշվով, ապահովում տարանցումը Ռուսաստանի եւ Արեւմուտքի միջեւ»,- փաստել է տնտեսագետը։
