ԵՐԵՎԱՆ, 14 ՄԱՐՏԻ, ԱՐՄԵՆՊՐԵՍ: Ստարտափ սկսելիս կարևոր է ուսումնասիրել շուկան, ունենալ կապեր և ցանկալի է՝ փորձ: Հաջողված ստարտափների օրինակներին հետևելով՝ կարելի է ասել, որ մինչև անհաջող ստարտափ չես ունենում, հաջողելը՝ բարդ է: Անհաջող փորձը կարող է սովորեցնել՝ ինչ չանել: Ինչքան շուտ սկսեք ստարտափը, այնքան շուտ կձախողեք, որի ընթացքում էլ կհասկանաք՝ ինչ չպետք է անել  ճիշտ ճանապարհին հայտնվելու համար: 

«Արմենպրես»-ի հետ զրույցում ստարտափի հիմնադրի ուղին այսպես է ներկայացնում SmartClick AI-ի և ViralMango-ի համահիմնադիր ու գործադիր տնօրեն, Հայաստանում ամենակտիվ հրեշտակ ներդրողներից Ռեմ Դարբինյանը: 

TechTalk-ի շրջանակներում հերթական զրույցում խոշորացույցի տակ ստարտափներն էին, որի  շրջանակներում քննարկել ենք ստարտափների կայացմանն ու զարգացմանն ուղված քայլերը, ձախողումների հավանական տարբերակները, ճիշտ ուղին գտնելու ճանապարհները և այլ թեմաներ: 

Մեր զրույցներից մեկում նշել էիք, որ ստարտափ հիմնելիս կարևոր է ուրիշ երկրների մշակույթին, նիստուկացին ծանոթ լինելը: Ինչո՞ւ է կարևոր դրսի փորձառությունը: 

Դուք կարող եք փոքր ստարտափ անել հայկական մակարդակի և լուծել Հայաստանում գտնվող խնդիր, բայց դա ձեզ հնարավորություն չի տա մեծանալ և գրավել աշխարհը: Խնդիրները լուծելու համար պետք է հասկանալ՝ ինչ խնդիրների հետ ենք առնչվում: Այստեղ արդեն կարևորվում է ձեր փորձը արտասահմանում: Օրինակ ՝ բժշկությունը Հայաստանում տարբերվում է Եվրոպայի, ԱՄՆ-ի բժշկությունից: Չունենալով կապ, օրինակ, ԱՄՆ-ում՝ դուք չեք կարողանա ստարտափ ստեղծել ԱՄՆ-ի համար: Հայաստանի ստարտափ իրականացնողներին միշտ խորհուրդ եմ տալիս, որ լոկալ պրոբլեմին նայելով՝ չփորձեն հիմնադրել ստարտափ, որը, ինչպես իրենք են մտածում, պետք է «գրավի աշխարհը»: Այս դեպքում շատ կարևոր է դառնում փորձը, որը դուք կարողանում եք դրսից ձեռք բերել և օգտագործել:  

Մի անգամ նշել եք, որ ոչ թե պետք է պրոդուկտ ստեղծել ու հասկանալ, թե ով ունի դրա կարիքը, այլ գտնել խնդիր ու դրա լուծման վրա աշխատել: Որտեղի՞ց սկսել ստարտափը, որո՞նք են այն հիմնական սխալները, որոնցից խուսափել է պետք, ինչպե՞ս չսկսել ստարտափ: 

Հայկական ստարտափային կյանքում ամենամեծ հարցերից մեկն այն է, որ մարդիկ տեսնում են փոքր խնդիր, այդ խնդիրը իրենց մտքում զարգացնում մեծացնում են, դարձնում են պրոդուկտ ու ուզում այդ պրոդուկտով շուկա դուրս գալ: Այստեղ բախվում ենք պարադոքսային խնդրի. դուք ունեք լուծում և ուզում եք հասկանալ, թե ով պրոբլեմ ունի: Միշտ չէ, որ այդ պրոբլեմն իրական է կամ էլ վատագույն դեպքում այդ խնդիրն արդեն լուծված է, ու դուք շուկան լավ չեք ուսումնասիրել: Պետք է սիրահարված լինել ոչ թե ձեր լուծմանը, այլ գտնել խնդիրը, որի հետ դուք կապ ունեք: Պետք է գտնել խնդիրը, որը ինչ-որ չափով հետք է թողել ձեզ վրա, որի հետ առնչություն ունեք և փորձել այդ խնդրի լուծումը տալ: Երբ խնդիրը ձեր կյանքում կարևոր է, դուք տաբեր ձևերով կգտնեք այդ խնդրի լուծումը և կփորձեք աշխարհին այդ լուծումը տալ: Այստեղ ծնվում է երկրորդ հարցը. այդ խնդիրը պետք է ունենաք ոչ թե միայն դուք և ձեր մտերիմները, այլ շատերը: Կարևոր է հետազոտել և հասկանալ, թե այդ խնդիրն ինչքան մարդու է ցավ պատճառում: 

Կան երկու տիպի ստարտափներ՝  «ստարտափ վիտամիններ», «ստարտափ գլխացավի դեղեր»: Եթե ձեր գլուխը ցավում է, դուք պատրաստ եք ամեն ինչ վճարել և գնել գլխացավի դեղ, որ այդ ցավն անցնի. այդ տիպի ստարտափները հաջողության են հասնում: Դուք գտել եք խնդիր, որը շատ ցավալի է ձեր ապագա օգտատերերի համար: Իսկ երբ ինչ-որ վիտամինի պակասություն ունեք և բժիշկը վիտամին է նշանակում, եթե դուք 1-2 օր այն չխմեք, այն ձեզ վրա հետևանք չի թողնի: «Ստարտափ վիտամինները» դժվար են հասնում հաջողության, որովհետև օգտատերերը պատրաստ չեն ամեն օր վճարել այդ ստարտափի համար:

Թերթելով տարբեր կայքեր՝ կնկատեք, որ մարդիկ միշտ բողոքում են: Հետևեք թե ինչից են մարդիկ շատ բողոքում, դրանից կհասկանաք, որ այդ խնդիրը շատ մարդիկ ունեն, և դա հնարավոր է փորձել լուծել:

Ստարտափի հիմնադիրները պետք է հետազոտեն շուկան: Կարևոր է նաև նեթվորքինգը: Շատ կարևոր է դառնում՝ ոչ թե այն, թե  դու ինչ ստարտափ ես անում, այլ ում գիտես ստարտափային կյանքում ու էկոհամակարգում: Ցանկալի է նաև փորձը: Եթե նայենք այժմյան հաջողակ ստարտափերի հիմնադիրներին, շատերը անհաջող փորձ են ունեցել: Անհաջող փորձը իրենց սովորեցրել է, թե ինչ չանել: Միշտ ասում եմ, ինչքան շուտ սկսեք ստարտափը, այնքան ավելի շուտ ձախողում կունենաք, ու դա նորմալ է, բայց ժամանակի ընթացքում կհասնակաք, թե ինչ չպետք է անեք, որպեսզի վերջնարդյունքում ճիշտ ուղու վրա հայտնվեք: 

Ի՞նչ գրքեր խորհուրդ կտաք կարդալ, մինչև ստարտափ սկսելը: 

Ամենակարևոր գիրքը, որ կարելի է խորհուրդ տալ ստարտափային կյանքում, երևի Էրիկ Ռիսի The Lean Startup-ն է: Գրքում բացատրվում է, որ պետք չէ միանգամից գնալ ու փորձել ստարտափ հիմնել առանց հասկանալու, այլ պետք է ամեն բան քայլ առ քայլ անել: Անել ու ստուգել, հետո անել մյուս քայլը: Գիրքը բավականան լավն է,  եթե կարդաք, հասկանաք, ընդունեք ու նույն սկզբունքներով շարժվեք՝ բավականին կկրճատվի ժամանակը հաջողության կամ ձախողման հասնելու ճանապարհին: 

Ինչ ծրագրերի կարելի է դիմել, ինչ ակնկալել ստարտափի թիմին միանալիս, երբ է ստարտափը հաջողված համարվում. այս և մի շարք այլ հարցերի պատասխաններին կարող եք ծանոթանալ տեսանյութում: 

Կարինե Տերտերյան